Y Dược Tây Tạng là một trong những hệ thống y học toàn diện nhất Thế giới với hàng nghìn năm kinh nghiệm về chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh.
Y học cổ truyền Tây Tạng – བོད་ ཀྱི་ གསོ་ བ་ རིག་པ་ hay Y học Sowa-Rigpa – là một hệ thống y tế truyền thống lâu đời. Phương pháp chẩn đoán kết hợp các kỹ thuật như phân tích mạch máu và nước tiểu. Sử dụng hành vi để điều chỉnh chế độ ăn uống. Sử dụng các loại thuốc làm từ nguyên liệu tự nhiên thảo mộc và khoáng chất. Áp dụng các liệu pháp vật lý châm cứu Tây Tạng, đắp thuốc, … để điều trị bệnh.
Cũng như văn hóa Tây Tạng, Y Dược Tây Tạng thấm nhuần giáo lý Đạo Phật. Niềm tin vào luân hồi và từ bi trở thành nền tảng chữa trị các căn bệnh, cả về thể xác lẫn tinh thần. Y học Tây Tạng tuân theo Tứ Diệu Đế của Đức Phật , áp dụng logic chẩn đoán y học cho sự đau đớn.
“Từ bi có thể mang lại khoẻ mạnh cho con người, vì một tinh thần tốt sẽ giúp cho toàn bộ cơ thể khỏe mạnh. Từ bi còn khiến cơ thể duy trì sự cân bằng. Khi Tâm được hạnh phúc, cơ thể bạn sẽ tự nhiên khoẻ mạnh lên.” – Dawa Ridak, Thầy thuốc Tây Tạng ở Brooklyn, Hoa Kỳ.
Y học Tây Tạng chữa trị dựa trên các liệu pháp tinh thần, chế độ ăn uống và các yếu tố môi trường.
Lịch sử Y Học Tây Tạng
Y học cổ truyền Tây Tạng có lịch sử lâu đời hơn 3800 năm. Người Tây Tạng khám phá ra dược lý của một số loại cây và động vật, sử dụng để chữa bệnh theo kinh nghiệm dân gian.
“Một khi có độc tố, sẽ có thuốc giải độc” – Yutuo Yuandan Kampot, Tác giả cuốn Y Khoa Tây Tạng đầu tiên vào Thế kỷ III trước Công nguyên
Vào Thế kỷ IV sau Công Nguyên, thầy thuốc nổi tiếng Biqigaqi và Bilazhi đã đến Tây Tạng và phổ biến 5 cuốn sách y học.
Thời kỳ Trisong Detsen, sự phát triển y học Tây Tạng đạt được thời kỳ hoàng kim. Có 9 bác sĩ nổi tiếng: Youthog Yontag Gonopo, Biqilieqong, Wubaqusang, Qiqixiebu, Miniangrongji, Changtijisang, Niebaqusang, Dongmengtajie và Taitabu. Yutuo Yuandang Kampot là người nổi tiếng nhất và là người sáng lập hệ thống y học Tây Tạng. Cuốn sách Y Khoa của Ông vào thế kỷ XII là “The Four Medical Tantras – རྒྱུད་ བཞི །” đã đánh dấu sự hình thành của lý thuyết y học Tây Tạng, áp dụng đến ngày nay.
Sau thế kỷ XVIII, vị thầy thuốc nổi tiếng đã thu thập rộng rãi các mẫu thuốc và biên soạn “Jinzhu Materia Medicine” với bộ sưu tập bao gồm hơn 2000 loài thuốc Tây Tạng.
Triết lý của Y học Tây Tạng
Y học Tây Tạng dạy rằng mục đích của cuộc sống là hạnh phúc. Bằng cách sử dụng y học Tây Tạng để tự chăm sóc bản thân, bạn sẽ nhận thức được những suy nghĩ và hành vi ảnh hưởng đến sức khỏe và hạnh phúc của bạn như thế nào.
Theo y học Tây Tạng:
- Sức khỏe là sự cân bằng và không dễ dàng là sự mất cân bằng.
Y học Tây Tạng khác với y học phương Tây thông thường vì nó nhấn mạnh việc tìm kiếm và điều trị sự mất cân bằng là bước đầu tiên để chữa bệnh và khỏe mạnh. Tình trạng khó chịu hoặc mất cân bằng có thể xuất hiện rõ ràng trước khi các triệu chứng thể chất xuất hiện hoặc trước khi các triệu chứng nghiêm trọng đến mức bạn phải tìm kiếm sự chú ý từ một chuyên gia y tế thông thường.
- Điều trị bệnh tật đòi hỏi phải điều chỉnh sự mất cân bằng cơ bản.
Vì vậy, mục tiêu của việc điều trị chứng chán nản không phải là che đậy một triệu chứng hoặc phản ứng với một bất thường duy nhất. Thay vào đó, mỗi triệu chứng và dấu hiệu của rối loạn chức năng làm sáng tỏ mô hình tổng thể của sự mất cân bằng. Chữa lành suy nghĩ tiêu cực và lựa chọn lối sống lành mạnh có thể khôi phục sự cân bằng trong cơ thể và tâm trí của bạn.
- An sinh là một quá trình suốt đời để sống hòa hợp với bản chất hoặc hiến pháp độc đáo của bạn.
Y học Tây Tạng dạy rằng tất cả chúng sinh đều được tạo thành từ năng lượng. Bạn được sinh ra với một bản chất hoặc cấu tạo duy nhất bao gồm ba năng lượng chính: loong , tripa và baekan . Loong là năng lượng chuyển động. Tripa là năng lượng nóng. Baekan là năng lượng lạnh. Y học Tây Tạng là nghệ thuật và khoa học để giữ cho năng lượng cơ bản của bạn cân bằng với thể chất của bạn để tăng cường sức khỏe và hạnh phúc của bạn.
Các nguyên tắc cơ bản của Y học Tây Tạng
Y học Tây Tạng dạy bốn nguyên tắc cơ bản:
- Karma đề cập đến luật nhân quả phổ quát. Hành vi cá nhân của bạn ảnh hưởng đến bạn, những người khác và môi trường. Đôi khi những lựa chọn của bạn có tác dụng tức thì và rõ ràng, và đôi khi tác động lúc đầu không quá rõ ràng, hoặc sẽ ảnh hưởng nhiều đến bạn về sau theo cách vòng vo. Ví dụ, chọn ăn một loại ngũ cốc có đường vào bữa sáng có thể có cả tác dụng tức thì của cảm giác sảng khoái (từ cảm giác thích ăn ngọt) và hậu quả trì hoãn của sự chậm chạp và giảm trao đổi chất vào buổi chiều. Y học Tây Tạng dạy tầm quan trọng của việc nhận thức được hậu quả trước mắt và lâu dài của những lựa chọn của bạn để bạn học cách lựa chọn những gì thúc đẩy sức khỏe và hạnh phúc.
- Đau khổ, có thể là thể chất, tinh thần, tâm linh và tình cảm, là một tình trạng phổ biến của cuộc sống con người. Trên thực tế, hầu hết cuộc đời con người được dành để cố gắng tránh đau khổ hoặc giảm bớt đau khổ bằng hình thức này hay hình thức khác. Đau đớn về thể xác không giống như đau khổ, mặc dù cả hai đều có thể hiện diện cùng nhau. Y học Tây Tạng dạy rằng đau khổ là kết quả của việc diễn giải cuộc sống theo cách tiêu cực.
- Theo y học Tây Tạng, việc chữa bệnh là kết quả của việc tạo ra một tâm trí khỏe mạnh và thực hiện các lựa chọn lối sống để đưa năng lượng cơ bản của bạn trở lại cân bằng với thể trạng bẩm sinh của bạn.
- Hạnh phúc không chỉ đơn giản là những thú vui và thành quả nhất thời. Hạnh phúc thực sự là hòa bình lâu dài, ý nghĩa, toàn vẹn và phúc lợi là kết quả của suy nghĩ tích cực và sống cân bằng.
Phương pháp Khám Chữa Bệnh của Y Học Tây Tạng
Y học Tây Tạng đặt trọng tâm hàng đầu vào sự phụ thuộc lẫn nhau của cơ thể và tâm trí, một quan điểm sinh thái về sức khỏe, một cách tiếp cận toàn diện để chẩn đoán và điều trị bệnh tật, và khía cạnh tâm linh của sự tồn tại của chúng ta.
Chuẩn đoán
- Quan sát và phỏng vấn: Trước tiên, thầy thuốc quan sát bệnh nhân, xem xét các đặc điểm cá nhân và thể chất. Sau đó, họ nói chuyện với bệnh nhân và hỏi về tình trạng sức khỏe, các triệu chứng và sự phát triển, cũng như về tiền sử bệnh tật và các khía cạnh thích hợp trong tiền sử cá nhân.
- Urine: Sau đó, xem xét một mẫu nước tiểu. Trong phân tích nước tiểu, quan sát thấy những thứ như màu sắc của mẫu vật, mùi, độ nhớt của nó và sau khi khuấy mạnh, kích thước, màu sắc, số lượng và sự tồn tại của bong bóng, cũng như bất kỳ cặn bẩn nào xuất hiện bên trong hoặc trên bề mặt của mẫu, v.v. Từ đó có thể bắt đầu xác nhận những điều như bản chất của bệnh, sự hiện diện của nhiễm trùng và khu trú của bệnh, trong số nhiều yếu tố chẩn đoán khác.
- Bắt mạch: Kỹ thuật bắt mạch của y học Tây Tạng phức tạp hơn nhiều so với việc chỉ đo nhịp tim. Để bắt mạch, thầy thuốc dùng ba ngón tay đặt lên vùng cổ tay. Sau nhiều năm rèn luyện, họ có thể nhận ra nhịp đập mạnh yếu, nhanh chậm phản ánh tình trạng sức khoẻ của các cơ quan khác nhau trong cơ thể như thế nào.
- Kỹ thuật chuẩn đoán bổ sung: Để xác định thêm chẩn đoán, thầy thuốc có thể xem xét màu sắc, hình dạng và lớp phủ của lưỡi, các dấu hiệu cụ thể xuất hiện trong màng cứng (màu trắng) của mắt và cũng có thể kiểm tra độ nhạy ở một số điểm áp lực nhất định trên cơ thể.
Điều trị
Phương pháp điều trị bệnh nhân phải được điều chỉnh cụ thể để phù hợp với (các) tình trạng bệnh.
Khi điều trị bệnh, các bác sĩ y học Tây Tạng tiến hành theo các bước truyền thống:
- Trước tiên bắt đầu bằng cách khuyến nghị các biện pháp điều chỉnh hành vi và lối sống cụ thể.
- Nếu điều này là không đủ, thì y học Tây Tạng cũng sử dụng liệu pháp ăn kiêng.
- Nếu những điều này không đủ để khắc phục vấn đề, y học Tây Tạng sẽ sử dụng các loại thuốc thảo dược.
- Nếu những điều này không phù hợp với vấn đề hiện tại thì có thể sử dụng các liệu pháp vật lý như xoa bóp, xoa bóp (làm nóng các điểm điều trị cụ thể trên cơ thể), giác hơi, châm cứu, các liệu pháp tắm thảo dược, v.v.
1. Sửa đổi hành vi, lối sống
Điều chỉnh hành vi / lối sống bao gồm việc tổ chức lại các thói quen như thói quen ngủ và ăn uống, môi trường sống, tập thể dục, đời sống xã hội, thiền định, quan điểm tâm linh và khả năng áp dụng của tư vấn hoặc liệu pháp cũng có thể được đề cập.
Về thiền định hoặc thực hành chánh niệm, ban đầu chúng có thể bao gồm thực hành thở đơn giản, làm việc với suy nghĩ của một người theo cách làm dịu tâm trí hoặc hình dung đơn giản.
2. Chế độ ăn
Các bác sĩ y học Tây Tạng phân tích về chế độ ăn uống và sức khỏe liên quan đến lối sống, môi trường và tình trạng sức khỏe của mỗi bệnh nhân. Khi đề xuất một chế độ ăn uống thích hợp, y học Tây Tạng xem xét các chi tiết như loại thực phẩm nào là bất lợi và loại nào có lợi cho một tình trạng cụ thể, lượng thức ăn được ăn, số bữa ăn thích hợp trong ngày và giờ ăn, số lượng Thực phẩm chín và thực phẩm sống.
Thực phẩm được phân tích dựa trên phẩm chất và tính chất của chúng theo thuyết Ngũ hành. Các đặc tính và do đó là bản chất của mọi sự vật – bao gồm cả mùi vị của chúng – là kết quả của phẩm chất của các yếu tố này riêng lẻ hoặc kết hợp với nhau.
Sự sắp xếp của năm yếu tố xảy ra trong quá trình phát triển phôi thai cũng tạo thành Ba Nguyên tắc Chức năng (Lüng, Tripa, Bädkën). Điều này rất quan trọng bởi vì hương vị của các loại thực phẩm khác nhau, các phẩm chất khác của chúng, và hậu quả của chúng đối với sức khỏe là do sự sắp xếp của các yếu tố tạo nên một loại thực phẩm nhất định.
3. Dược liệu
Nếu các phương pháp trên không đủ để làm giảm tình trạng của bệnh nhân, các loại thuốc thảo dược sẽ được kê đơn. Trong y học Tây Tạng, các phương pháp điều trị bằng thảo dược từ đơn giản đến rất phức tạp. Họ sử dụng từ 3 đến 150 loại thảo mộc cho mỗi công thức. Mỗi công thức hoặc bộ công thức được kê đơn để phù hợp với biểu hiện bệnh hiện tại cũng như tiên lượng của từng bệnh nhân. Do đó, các loại thuốc thảo mộc thường cần được sửa đổi mỗi lần khám với bác sĩ y học Tây Tạng.
Thông thường, hai đến bốn công thức được kê đơn, uống mỗi ngày vào những thời điểm cụ thể. Các biện pháp khắc phục buổi sáng thường bao gồm các biện pháp điều trị rối loạn Bädkën hoặc rối loạn tiêu hóa. Các biện pháp khắc phục buổi chiều thường được sử dụng để điều trị rối loạn Tripa. Các biện pháp khắc phục được đưa ra vào buổi chiều muộn hoặc buổi tối có thể được đưa ra để điều trị rối loạn Lüng.
Cuối cùng, việc tổ chức kê đơn dựa trên cả đánh giá của bác sĩ và lối sống của bệnh nhân.
Khác biệt giữa các phương thuốc cổ đại này so với Thuốc Tây là: các yếu tố khí hậu, chất lượng và loại đất, lượng mưa và nắng, thời gian thu hoạch trong ngày và trong năm đều được xem là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu năng của thảo dược.
Trong văn hóa và tín ngưỡng Tây Tạng, mọi người tin rằng cầu nguyện có năng lượng. Cầu nguyện trong lúc bào chế thuốc được cho là giúp thuốc có tác dụng tốt hơn.
4. Vật lý trị liệu
Nếu các phương pháp điều trị trên không đủ để chữa khỏi bệnh, thầy thuốc có thể áp dụng các liệu pháp như châm cứu, xoa bóp (làm nóng các điểm điều trị cụ thể trên cơ thể), giác hơi, xoa bóp, liệu pháp xông hơi và liệu pháp tắm thảo dược.
5. Xét nghiệm tinh thần
Ngay cả khi sử dụng phương pháp điều trị y tế tốt nhất, chúng ta không thể đạt được sức khỏe tốt chỉ đơn giản là khỏe mạnh về thể chất.
Dựa trên nghiên cứu về tâm trí của Phật giáo hàng thế kỷ, y học Tây Tạng ưu tiên các yếu tố phát triển tâm lý và tinh thần trong định nghĩa của nó về sức khỏe. Nó tìm cách hiểu và giải thích bản chất và lý do của những đau khổ mà chúng ta trải qua trong cuộc sống của mình.
Triết học Phật giáo dạy về sự chấp nhận tính chất vô thường cuối cùng của mọi hiện tượng vật chất và mang lại ý nghĩa cho vòng sinh, bệnh tật, tuổi già và cái chết mà tất cả chúng ta gặp phải. Những trải nghiệm chung như không đạt được những gì chúng ta muốn, không muốn những gì chúng ta nhận được, bị tách khỏi bất kỳ ai hoặc bất cứ điều gì thân yêu đối với chúng ta, và hòa nhập với những người và những điều chúng ta không thích trở thành cơ sở của sự hiểu biết và trưởng thành về mặt tâm linh.
Y học Tây Tạng giải thích cách mà hận thù, giận dữ và hung hăng, ngu dốt và không hiểu biết và quan điểm duy vật về thế giới dẫn đến các trạng thái tâm trí là gốc rễ của sự đau khổ của chúng ta, và cách thức suy nghĩ và hành xử theo thói quen của chúng ta là nguyên nhân chính gây ra bệnh tật. Cuối cùng, nó khẳng định rằng thông qua nghiên cứu và thực hành tâm linh, sự hiểu biết và nhận thức có thể dần dần đạt được, cho phép chúng ta vượt qua những đau khổ như vậy.
Trong y học Tây Tạng, chúng ta cố gắng nhận thức về quá trình tiến hóa sinh lý, tâm linh và tâm lý của chúng ta vì nó bắt nguồn từ những gì chúng ta làm những gì chúng ta nói và những gì chúng ta nghĩ. Mọi hành động đều gieo mầm vào tâm trí và cuối cùng sẽ chín theo đúng bản chất của nó. Không có kinh nghiệm nào được coi là vô nhân. Bản chất nhất thời, luôn thay đổi của vạn vật được bao trùm. Kết luận rút ra từ quan điểm này là bản chất phụ thuộc lẫn nhau của mọi sự vật. Giá trị cao nhất được đặt trên việc đạt được lòng từ bi và những gì được gọi là lòng nhân ái.
Nguồn: